ظروف گیاهی، ظروفی هستند که از موادی ساخته شدهاند که منشا گیاهی و تجدیدپذیر دارند. این ظروف یکبارمصرف برای مصارف مختلفی مانند پذیرایی، بستهبندیهای غیر خوراکی و حتی حمل و نقل و… استفاده میشوند. مواد اولیه ساخت ظروف گیاهی شامل پلیمرهای گیاهی ترکیب شده با نامهای خمیر ذرت، باگاس، خمیر نیشکر و… هستند و به دلیل داشتن مزایایی مانند تجزیهپذیری، کمخطر بودن، قابلیت شستشو و استفاده مجدد، سبکی و قابلیت حمل و نقل آسانی، مورد استقبال کاربران قرار گفته اند. امروزه ظروف گیاهی به دلیل به حداقل رساندن مخاطرات انسانی و محیطزیستی بیشتر از گذشته مورد استقبال قرار گرفته اند همچنین به دلیل زیبایی و لطافت خاصی که در بافت خود دارند، بسیاری از مردم و حتی فستفودها، رستورانها و کترینگهای بیرون بر را جذب خود کرده اند.
تفاوت ظروف گیاهی با ظروف کاغذی در چیست؟
تفاوت در فرایند تولید و مواد اولیه
شناخت دقیق سختار ظروف گیاهی با شناخت فرآیندها و سختار ظروف کاغذی میسرتر خواهد بود. مواد اولیه ساخت ظروف گیاهی شامل بسپار (پلیمر)های گیاهی ترکیب شده عمدتا از جنس خمیر ذرت، باگاس[۱]، خمیر بامبو و… هستند. در حالی که مواد اولیه ساخت ظروف کاغذی شامل کاغذ و کاغذ با روکش پلاستیکی هست. به عبارتی ما با کاغذ مواجه هستیم و فرایند تولید این دو باهم کمی متفاوت است. بدین صورت که برای تولید الیاف ظروف کاغذی، ابتدا کاغذ با استفاده از چوب درختان قطع شده و یا فیبر حاصل از تقطیع آنها با سایر مواد شیمیایی تولید میشود. سپس کاغذ به قطعات کوچکتر خرد میشود و در مرحله بعد با اضافه کردن آب به آن، به صورت پالپ کاغذی تبدیل میشود. پالپ کاغذی سپس در دستگاههایی به نام های سیلندر و فلوتر به صورت ورقهای کاغذی تبدیل میشود.
بنابراین همانگونه که ذکر شد کاغذ در فرایند تولید خود با طیف متنوعی از مواد شیمیایی ترکیب میگردد. سولفات آلومینیوم به آن اضافه میگردد تا خاصیت چسبندگی آن افزایش یابد. از آمونیوم پروسولفات برای به عنوان اکسیدکننده الیاف کاغذی استفاده شده و ریتنشناید را برای ثابت نگه داشتن الیاف خمیر کاغذ روی وایر خط تولید قرار میدهند. و درنهایت کاغذی که ماده اولیه آن چوب است تا پایان خط تولید خود سرگذشت پیچیدهای را پشت سر نهاده و بنظر نمیرسد سازگاری زیادی برای مصارف خووراکی با بدن اسنان داشته باشد. علاوه بر اینکه همین کاغذ هنگام استفاده در جدارههای لیوان های یکبار مصرف با روکشی پلیاتیلنی ترکیب شده که تماما برپایه نفت میباشد و با هدف عایق بندی ظروف و لیوانها و جلوگیری از رسوخ آب به آنها آغشته میگردند. که این روکش پلیاتیلنی امکان آزاد شدن در مایعات گرم و بخارات غذا و در پی آن راهیابی به بدن انسان خواهند.
اما تولید الیاف ظروف گیاهی اوضاع کمی متفاوتتر است. ابتدا مواد اولیه شامل پلیمرهای گیاهی ساخته شده از خمیر ذرت، باگاس، بامبو، گندم، نشاسته و… در میکسر حرارتی بصورت کامپاند یکنواخت و همگن در میآیند. سپس به صورت گرانول در آمده و به بخش اکستروژن منتقل میگردند. در این بخش، گرانول حرارت داده شده و به صورت ورقهای گیاهی تبدیل میشود. ورقهای گیاهی سپس با استفاده از دستگاههای ترموفرمینگ به ظروف گیاهی تبدیل میشوند.
پس میتوان با جرأت اذعان کرد که الیاف ظروف کاغذی و ظروف گیاهی دو مقوله کاملا مجزا هستند. برای تولید الیاف ظروف کاغذی، از کاغذ و مواد شیمیایی استفاده میشود، در حالی که تولید و قوام الیاف ظروف گیاهی بر پایه حرارت و فشار است.
مقایسه عملکردی و آثار
ظروف بیرونبر گیاهی که به عنوان ظروف کامپوستپذیر هم شناخته میشون، در شرایط مشخص کاملاً تجزیه میشوند و به خاک باز میگردند. این در حالی است که لیوانها و پکهای کاغذی زمان بیشتری را برای تجزیه نیازمند بوده و زبالهی آلودهتری از خود برجای میگذارند بیشتر ظروف کاغذی بسته به نوع چاپ و جوهرهای استفاده شده در آن و روکشها یا لایههای غیر سلولزی که بر روی خود جای دادهاند، تجزیهپذیری متفاوتی دارند. البته این نوع ظروف نیز در دسته مواد تجزیه پذیر قرار گرفته و در قیاس با محصولات پلاستیکی برای محیط زیست و سلامتش قابل تحملترند. ولی نمیتوانند جای ظروف زیست تخریبپذیر را از نظر سازگاری با طبیعت بگیرند.
در مقام مقایسه هزینهها، لیوانها و پکهای گیاهی غذا کمی گرانتر هستند. اما به دلیل مقاومت بیشتری که نسبت به آب و تغییر ماهیت در برابر آن دارند به طور معمول میتوانند تا سه بار شسته شده و برای دفعات بیشتری مورد استعمال قرار گیرند.
ظروف گیاهی همچنین از نظر زیبایی، تجدد در فرم و لطافت بافت در جایگاه بالاتری قرار داشته و برای سلایق مصرفکنندگان مطبوعترند.
نتیجهگیری
به طور کلی باید گفت که ظروف گیاهی به علت دارا بودن پایه گیاهی بیشتر، بسیار سالمتر خواهند بود. اما ظروف کاغذی را میتوان مقرون به صرفهتر ارزیابی کرد. استفاده راحت و آسان و در دسترس بودن، از مهمترین ویژگیهای این ظروف میباشد. اما ظروف گیاهی به علت استفاده از پلیمر گیاهی در ساخت آنها، معمولا به کندی تهیه میشوند، تیراژ کمتری تولید شده و بازار محدودتری دارند. به همین علت دسترسی به این ظروف همیشه ممکن نیست. اما به دلیل روند روزافزون آلودگیها، شاید در آیندهای نه چندان دور شاهد جایگزینی کامل آنها در مصارف یکبارمصرف خانگی و بیرونبر باشیم. داریکپک به عنوان تامینکننده و تولیدکننده عمده ظروف گیاهی و کاغذی انتخاب و تصمیم گیری نهایی را باتوجه به ملاحظات و تمایلات، برعهده مشتریان خواهد گذاشت.
[۱] باگاس همان تفاله نیشکر یا الیاف ساخته شده از نیشکر میباشد که در گذشته به دلیل عدم آگاهی از کاربردهای آن نادیده گرفته و سوزانده میشد. لکن امروزه استفاده گستردهای در صنایع سلولوزی و تامین سوخت دارد. تفالههای باگاس طابق تخمینها طی ۹۰ روز تجزیه شده و اثری از آنها و آلودگیهایشان در زمین باقی نمیماند.